Wilno jako pierwsza stolica państw bałtyckich dołączyło do programu Green Cities Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOiR), deklarując osiągnięcie neutralności klimatycznej do końca dekady. Kluczowym elementem tej drogi jest Plan Działania dla Zielonego Miasta (Green City Action Plan, GCAP), przygotowany we współpracy z polskim zespołem ekspertów z firmy Arup – uznanym partnerem w tworzeniu strategii zrównoważonego rozwoju dla europejskich miast.
Arup, znany z takich projektów jak Zielona Wizja Warszawy czy Plan Zielonego Miasta Wałbrzycha, zintegrował w Wilnie rozproszone dane środowiskowe, zidentyfikował strategiczne wyzwania i wspólnie z lokalnymi interesariuszami opracował plan działań dopasowany do potrzeb miasta. Efektem tej pracy jest nie tylko ambitna, ale przede wszystkim realistyczna strategia transformacji klimatycznej, obejmująca sektory takie jak energetyka, transport, gospodarka odpadami czy ochrona różnorodności biologicznej.
GCAP to nie tylko dokument – to spójna wizja rozwoju, która łączy cele klimatyczne z potrzebami społecznymi i gospodarczymi Wilna. Oparta na ponad 130 wskaźnikach analiza pozwoliła opracować mapę drogową zmian, które dotkną każdego aspektu funkcjonowania miasta – od mobilności po systemy grzewcze.
– GCAP powstał jako narzędzie realnej zmiany, a nie jako dokument do szuflady. Naszym celem było stworzenie planu, który przekłada się na konkretne działania i poprawia jakość życia mieszkańców – podkreśla Katarzyna Solarek-Pancic, Senior Consultant w Arup.
Równolegle opracowano także plan inwestycyjny w ramach unijnego programu Miejski Kontrakt Klimatyczny (Climate City Contract, CCC), co pozwoliło zintegrować działania strategiczne i finansowe w jeden wspólny kierunek rozwoju. To właśnie dzięki temu spójnemu podejściu Wilno zdobyło prestiżowy znak jakości EU Mission Label – wyróżnienie przyznawane tylko miastom z najbardziej zaawansowanymi planami klimatycznymi w Unii Europejskiej.
Transformacja Wilna opiera się również na szerokim dialogu społecznym i zaangażowaniu mieszkańców. Miasto inwestuje w technologie wspierające partycypację obywatelską, rozwija aplikacje do zgłaszania potrzeb i opinii, oraz wspiera oddolne inicjatywy klimatyczne. Przykładem może być Umowa o zmianach klimatu, która zrzesza lokalne instytucje, sektor prywatny i organizacje społeczne wokół wspólnego celu – neutralności klimatycznej.
– To moment przełomowy dla Wilna. Decyzje podejmowane dziś zdefiniują jakość życia przyszłych pokoleń – mówi Stefan Obłąkowski, lider zespołu Water & Environment w Arup. – Cieszymy się, że mogliśmy wykorzystać polskie doświadczenie i wiedzę, aby wspierać tak ważną transformację.
