Projekt, oparty na transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T, ma uczynić z kolei główny środek transportu w neutralnej klimatycznie Europie.
Nowa strategia zakłada, że do końca obecnej dekady podróż z Berlina do Kopenhagi potrwa zaledwie cztery godziny, a połączenie Sofii z Atenami zostanie skrócone do sześciu godzin do 2035 roku. W planach jest także powstanie zupełnie nowego korytarza szybkiej kolei z Paryża do Lizbony, który połączy zachodnią i południową część kontynentu.
Komisarz ds. zrównoważonego transportu i turystyki, Apostolos Tzitzikostas, podkreślił, że inicjatywa ta jest nie tylko technologicznym przełomem, ale również projektem jednoczącym Europę. Jak zaznaczył, „kolej dużych prędkości to nie tylko szybsze podróże – to integracja społeczeństw, wzrost gospodarczy i realny krok ku zeroemisyjnej przyszłości”.
Inwestycje na bezprecedensową skalę
Dotychczas w ramach programu „Łącząc Europę” Unia Europejska zainwestowała 34,4 miliarda euro w 804 projekty kolejowe. Teraz planowane są kolejne działania mające przyspieszyć modernizację infrastruktury i zlikwidować tzw. wąskie gardła na granicach między państwami. Do 2027 roku mają zostać ustalone wiążące terminy dla najważniejszych modernizacji, które umożliwią osiąganie prędkości przekraczających 250 km/h.
Nowa strategia finansowania ma połączyć środki publiczne i prywatne w ramach tzw. Porozumienia w sprawie kolei dużych prędkości – wspólnego zobowiązania państw członkowskich, sektora finansowego i przemysłu do ukończenia transeuropejskiej sieci transportowej do 2040 roku.
Ułatwienia dla podróżnych i przewoźników
Komisja planuje także uprościć transgraniczne podróże kolejowe – zarówno dla pasażerów, jak i operatorów. Wprowadzone mają zostać wspólne systemy rezerwacji i sprzedaży biletów obejmujące wielu przewoźników. Równocześnie przepisy mają zapewnić sprawiedliwy dostęp do torów, co otworzy rynek dla nowych operatorów i zwiększy konkurencyjność.
W ramach programu badawczego „Europejska kolej 2026” powstaną prototypy pociągów nowej generacji, zdolnych do płynnego przemieszczania się między granicami bez potrzeby wymiany taboru.
Bezpieczniej, szybciej, bardziej zielono
Oprócz skrócenia czasu podróży i poprawy komfortu pasażerów, projekt ma przynieść konkretne korzyści systemowe – zmniejszyć zatłoczenie istniejących linii, zwiększyć przepustowość dla pociągów regionalnych i nocnych oraz wzmocnić bezpieczeństwo logistyczne Europy, umożliwiając sprawny transport zarówno cywilny, jak i wojskowy.
Postępy w realizacji planu będzie śledzić nowa tablica wyników kolei dużych prędkości, a Agencja Kolejowa Unii Europejskiej otrzyma w 2026 roku rozszerzone kompetencje w zakresie nadzoru i uproszczenia procedur.
